آلودگی تهران...

ماسک‌های کاغذی دیگر دوای نفس‌های به شماره‌افتاده تهران نیست...
مدیرگروه طب کار دانشگاه تهران: عفونت‌های مکرر تنفسی کودکان ازعوارض دی‌اکسیدنیتروژن در منازل است 

امروزه بحث آلودگی هوا به ویژه‌ در جوامع صنعتی و نیمه صنعتی به یکی از معضلات کلانشهرها تبدیل شده که هر از چندگاهی به ویژه‌ در فصل سرما پرده از چهره دریده و مسوولان امر را به تب و تاب و چاره اندیشی می‌اندازد؛ در همین کلانشهر تهران خودمان هم که روزی به عنوان پایتخت انتخاب شد، امروزه آلودگی هوا به حدی می‌رسد که به قول کارشناسان در شرایط اضطرار قرار گرفته و برای مقابله با آن از طرح زوج و فرد خودروها گرفته تا معاینه فنی اجباری خودروها، تعطیلی مدارس در شرایط اضطرار و ... ارائه و اجرا می‌شود.

امروزه منازل مسکونی در تهران بزرگ، تقریبا دیوار به دیوار صنایع و کارخانجات است و از آنجا که کلانشهرهای تهران میان رشته کوهها محصور شده و همچنین با توجه به این که اغلب مراکز صنعتی تهران در غرب شهر تجمع دارند و معمولا جهت وزش باد از سمت غرب به شرق است، اغلب هوایی که از سمت غرب به سوی تهران سرازیر می‌شود، تحفه‌ای به نام «آلودگی هوا» با خود به همراه دارد. این در حالیست که آلودگی هوا کم و بیش در تمام جوامع و شهرها وجود دارد.

دکتر سید اکبر شریفیان مدیر گروه طب کار دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص طب کار، در گفت‌وگو با خبرنگار «بهداشت و درمان» ایسنا، آلودگی هوا را در دو نوع مربوط به فضای باز و فضای بسته دانست و با بیان این که آلودگی هوا مربوط به هوای باز در فصل زمستان به صورتی واضح‌تر خود را نشان می‌دهد، گفت: مراکز بین‌المللی 5 ماده منوکسیدکربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد، ازن و ذرات معلق 10 میکرون به پایین را به عنوان 5 شاخص اصلی آلودگی هوا تعریف کرده‌اند. به گفته کارشناسان؛ هر جا که احتراق ناقص وجود داشته باشد، گاز منوکسیدکربن تولید می‌شود.

منوکسیدکربن یکی از علل گرفتگی عروق کرونر قلب

شریفیان منوکسیدکربن را بدترین نوع مسمومیت شیمیایی عنوان کرد و گفت: این گاز برخلاف بسیاری از گازهای دیگر، بو، مزه، طعم و رنگ ندارد و هر چند میزان آن در محیط بالا رود، فرد در معرض آن به هیچ عنوان متوجه این گاز نخواهد شد، همچنین تمایل گلبولهای قرمز بدن برای برقراری پیوند با منوکسیدکربن حدود 200 تا 250 برابر بیشتر از تمایل آن برای ترکیب با اکسیژن است، افراد در معرض منوکسیدکربن دچار خواب آلودگی، کما و مرگ می‌شوند؛ چرا که عملا اکسیژن در بدن آنها از بین می‌رود. همچنین افرادی که به صورت مزمن و با مقدار کم در مواجهه با این گاز قرار داشته باشند، مشخصا به بیماریهای قلبی دچار خواهند شد. یکی از علل مهم داستان گرفتگی عروق کرونر قلب، منوکسید کربن است و اما دی اکسید نیتروژن به گفته کارشناسان؛ دی اکسید نیتروژن ماحصل سوخت گاز به ویژه‌ در منازل (بخاری، شومینه، اجاق گاز و ...) ، است که با سیستم معماری جدید که آشپزخانه‌ها اوپن شده و دیوارها برداشته می‌شود،‌ میزان دی اکسید نیتروژن گاهی در منازل از میزان دی اکسید نیتروژن در فضای باز به مراتب بیشتر می‌شود.

عفونتهای مکرر تنفسی در کودکان از جمله عوارض دی اکسید نیتروژن در فضای منازل

این متخصص طب کار از دی اکسید نیتروژن به عنوان مهمترین آلاینده آلودگی هوای درون فضای منازل نام می‌برد و می‌گوید: در فصل سرما که به منظور ذخیره انرژی گرفتن درزهای در و پنجره‌ها تاکید می‌شود، عملا تهویه هوا میان منزل و بیرون از آن صورت نمی گیرد. دی اکسید نیتروژن از چند منظر زیانهای مهمی به بدن وارد می‌کند که از جمله آنها عفونتهای مکرر تنفسی در کودکان است؛ چرا که این گاز سیستم دفاعی مجاری تنفسی و مجاری گوش را مختل می‌کند. بر این اساس اغلب مادرها در فصل زمستان از گوش‌ دردها و عفونتهای مجاری تنفسی کودکان خود گله دارند.

ازن مشکلات آسم را تشدید می‌کند

همزمان با فصل سرما مشکلات ریوی زیادی به دلیل وجود گوگرد در هوا بروز می‌کند

دی اکسید گوگرد از دیگر آلاینده‌های هوایی است که کارشناسان راه ورود آن به جوامع بشری را از طریق نفت و ذغال سنگ می‌دانند. وی در این باره به ایسنا می‌گوید: نفت خام همراه با گوگرد و آب نمک استخراج می‌شود. بر این اساس اکثر پالایشگاهها دارای واحد گوگردزدایی هستند. این در حالیست که جدا کردن گوگرد از نفت هیچگاه کامل نیست، در محصولات سنگین نفتی مانند گازوئیل درصدی از گوگرد در آنها وجود دارد که علیرغم استانداردهای جهانی گازوئیل ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و دارای درصدی از گوگرد است.

به گفته دکتر شریفیان با آزاد شدن گوگرد در هوا مشکلاتی در سطح شهر به وجود می‌آید، با ازدیاد گوگرد در هوا به ویژه در ابتدای فصل سرما که هنوز باران نباریده با شروع اولین بارش باران این گوگردها در باران حل می‌شوند، حتی میزان آن در برخی مواقع به حدی زیاد است که از این بارانها به نام «بارانهای اسیدی» یاد می‌کنند. سیاه شدن نمای سنگ مرمر ساختمانها پس از چند سال به آن علت است که گوگرد با حل شدن در باران به اسید سولفوریک تبدیل شده و در این سنگها تاثیر می‌گذارد.

مدیر گروه طب کار دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به تاثیرات گوگرد در ریه می‌گوید: گاز گوگرد در هوا بویی مانند بوی تخم‌مرغ گندیده را به مشام می‌رساند. این در حالیست که آن میزان از گوگرد در هوا که می‌تواند زمینه ایجاد حملات مرگ آور آسم در بیماران آسمی را فراهم کند، بسیار کمتر از آن مقداری است که مشام فرد متوجه آن شود. بر این اساس معمولا در فصول سرما به دلیل گوگرد زیاد در هوا مشکلات ریوی فراوانی مشاهده می‌شود.

کارشناسان از ازن به عنوان دیگر آلاینده هوا نام می‌برند. گفته می‌شود این دو ازن هر دو از نظر ترکیب شیمیایی یکسان هستند. اولین لایه ازنی که گرداگرد زمین به عنوان لایه حفاظتی قرار گرفته و دیگری ازنی که ساخته دست بشر بوده و امروزه در گروه آلاینده‌های هوایی قرار گرفته است.

متخصص طب کار، در این باره می‌گوید: ترکیبات فرار مانند سرریز شدن بنزین در پمپ بنزینها و یا آستون و مواردی از این قبیل به سرعت در صورت قرار گرفتن در فضای باز تبخیر می‌شوند، این ترکیبات فرار با قرار گرفتن در هوا و در مجاورت با دی اکسید نیتروژن و نورخورشید تبدیل به ازن می‌شوند ، این ازن آلاینده بسیار مهمی است که می‌تواند عوارض زیادی در ریه ایجاد کند. افراد آسمی در مواجهه با ازن به هر محرکی حساس می‌شوند، در مجموع ازن مشکلات آسم را تشدید می‌کند.

ذرات معلق با قطر10 میکرون به پایین ایجاد کننده بدخیمی‌های ریه

منوکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد و ازن 4 ماده شیمیایی آلاینده هوا هستند، اما ماده پنجم یعنی ذرات معلق با قطر 10 میکرون به پایین یک خاصیت فیزیکی است که به گفته دکتر شریفیان از سائیده شدن لاستیک ماشین روی آسفالت تا سوزاندن چوب و هر موردی که به صورت گرد و خاک و یا غبار در هوا بلند ‌شود، تشکیل می‌شود. از آنجا که ماهیت تولید این ذرات معلق طیف وسیعی است از آنها به عنوان ایجاد کننده بدخیمی‌های ریه نام می‌برند.

وی گفت: عدد 10 در این ذرات معلق به این دلیل است که این ذرات با این اندازه می‌توانند وارد ریه شده و به درون حبابچه‌های ریه نفوذ کرده و اثرات منفی بر جای گذارند.

و اما گروههای آسیب پذیر آلودگی هوا؛ دکتر شریفیان دوران خردسالی و کهنسالی را از عمده گروههای آسیب پذیر آلودگی هوا دانست و افزود: آلودگی هوا در این دو سر طیف عمر بسیار مشکل زاست، چرا که دفاع ریه در این دوران ضعیف است، همچنین افراد مبتلا به آسم، افراد مبتلا به بیماریهای انسدادی ریه (COPD) و بیماران قلبی ــ عروقی از جمله افراد آسیب پذیر در برابر آلودگی هوا هستند.

وی در ادامه با اشاره به استفاده از انواع ماسکها از جمله ماسکهای کاغذی به منظور مقابله با عوارض ناشی از آلودگی هوا به ایسنا می‌گوید: منوکسیدکربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد و ازن 4 ماده شیمیایی آلاینده هوا هستند که هیچ ماسک کاغذی یا پارچه‌ای نمی‌تواند از آنها جلوگیری کند. استفاده از ماسکهای کاغذی به منظور مقابله با عوارض ناشی از آلودگی هوا خلاف قطعی علمی و عملی است.

در شرایطی که پدیده آلودگی هوا طیف وسیعی از جوامع بشری از جمله کودکان، کهنسالان و بیماران قلبی و ریوی را تهدید می‌کند، مشاهده می‌شود که همزمان با بروز آن هر ارگانی دیگری را مسوول و پاسخگو می‌داند. این در حالیست که این پدیده زاییده دست تک تک افراد جوامع شهری است، بنابراین مقابله با آن عزم ملی همه شهروندان را به کمک سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، راهنمایی و رانندگی و کلیه ارگانهای مسوول می‌طلبد.

منبع:خبرگزاری ایسنا